سرویس تاریخ «انتخاب»: سفرنامه کازما، سفرنامه خاطرات آکی ئوکازما، نخستین وزیرمختار ژاپن در ایران است. ایران خاطرات از سال ۱۳۰۸ تا ۱۳۱۱ ادامه دارد. کتاب فوق با ترمه دکتر هاشم رجب‌زاده، از سوی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در سال ۱۳۸۰ به چاپ رسیده است.
گشت و‌گذاری در ایران
پرواز بر فراز ایران
از تهران تا اصفهان برای پرواز سراسری بالای فلات ایران و دیدن منظره هوایی این پهنه در هواپیمایی به مقصد بوشهر نشستم و خود را به دست سرنوشت سپردم. فرودگاه شرکت یونکرز در جنوب تهران است ساعت ۵ صبح که به فرودگاه رسیدم هوا هنوز گرگ و میش بود و سایه‌ای از بالای سپید برف پوش فوجی ایران یا دماوند از میان پرده مه دیده می‌شد قامت بلند و لاغر آقای "م" که راهنما و نیز مترجم ما بود در سایه روشن دمدمه بامداد شبح مـانند به چشم می‌آمد.
به احتمال برای سردی هوا موتور هواپیما آسان روشن نمی‌شد. خلبان آلمانی بار‌ها استارت زد اما پره‌های موتور تکان نخورد کم و بیش چهل دقیقه طول کشید تا موتور هواپیما به کار افتاد و در همۀ این مدت لرزان از سرما، شاهد تلاش خلبان بودم هواپیما به پرواز در آمد و به سوی قم که نخستین مقصد ما بود پرکشید. پس از نیم ساعتی که هواپیما نزدیک دریاچه نمک پرواز می‌کرد چشم انداز شهر قم در پایین نمایان شد، قم پس از مشهد دومین شهر زیارتی ایران است.
مرقد مشهور (حضرت) معصومه (ع)، خواهر کوچکتر امام رضا (ع) که نام اصلی‌اش امام علی بن الرضا و مرقد و زیارتگاهش در مشهد است - در اینجا است. در جوار و پیرامون حرم مزار مقدسان خاندان ولایت و مقبره اعضای خاندان سلطنت قاجار و اشراف و اعیان آن عصر است. گنبد طلای حرم چشم را خیره می‌کند، و کاشی‌های آبی، رنگ بنای آن بر زمینۀ لاجوردی آسمان می‌درخشد. زائران برای درک فیض در این مکان مقدس همواره به مقصد قم، روانند و مسافران مشهد هم سرِ راهشان این حرم را زیارت می‌کنند فاصله اینجا از تهران یکصد و پنجاه کیلومتر بیشتر نیست.
ایرانیان این مسافت را چهل فرسخ می‌گویند. درازی فرسخ به تناسب وضع زمین و چگونگی راه تفاوت می‌کند چون این فاصله‌ای است که قاطری با بار می‌تواند در یک ساعت بپیماید. نزدیک قم زمین یکسره هموار است و هواپیما در ارتفاع بسیار کم پرواز می‌کرد. در جا‌هایی از این مسیر می‌توان حرکت قطار‌های شتر را به وضوح دید. ساختمان‌های بزرگ که اینجا و آنجا میان بیابان دیده می‌شود بیشتر کاروانسرا‌های سر راه است.
این کاروانسرا‌ها بنا‌هایی است بی اثاثه که مسافران و نیز دام و اسب و شتر در آن منزل می‌کنند. از قم که گذشتیم در هفتاد یا هشتاد کیلومتر به سوی جنوب، زمین به رنگ سرخ تند به چشم آمد علتِ علمی و زمین‌شناسی این رنگ خاک را وجود بعضی سنگ‌های کانی می‌دانند؛ اما مسلمان‌ها بر این باورند که زمین از خون شهیدان رنگین شده است!
زیارتگاه قم
زیارت در قم چنین است که زائران در حرم آئینه کاری شده و باشکوه، پاره سنگ کوچکی را که با خود از خانه همراه آورده‌اند به زمین می‌گذارند و پیشانی را در سجود بر آن می‌نهند و نماز می‌خوانند. این پاره سنگ نماد سرایی است که چون زائر از دنیا درگذرد و به جنّت آخرت برود، در آنجا به او می‌دهند.
سال‌ها بعد که با اتومبیل از شهر قم گذشتم دیدم که نزدیک ورودی حرم، پاره‌های کوچک سنگ مهر انباشته‌اند اما در این روز از هواپیما و از بالا این نماد‌های خانه آخرت را نمی‌شد دید هواپیما به یک لحظه از بالای حرم گذشت پس از پرواز از فراز بیابان دارای خاک سرخ رنگ و با خاکریز‌های بی شمار قنات که اینجا و آنجا با زنجیره‌ای از چاه‌ها به هم وصل شده و دهانه این‌ها به بالای لانه مورچه مانند بود هواپیما از غرب شهر کاشان رد شد شهر کاشان برای قالی‌های دستباف و کاشی‌های ممتازش مشهور است.
در میان این ساخته‌های سفالی ظروف بسیار می‌بینیم که طرح آن از چین گرفته شده است، و در نظر اول ساخت چین می‌نماید ایرانیان این ظرف‌ها را بَدَل چینی (یا) چینی بدل می‌گویند. نزدیک به همه ساخته‌های سفالی دیگر با نقش و نمای چینی که در خانه‌های ایرانی هست بدل چینی است.
از کاشان تا اصفهان در جا‌هایی از بالای ستیغ تند کوه‌ها گذشتیم. گاه اینجا و آنجا در میان تپه و ماهور، دهکده‌های محقر به چشم می‌خورد. هرچند که این بلندی‌ها را کوه می‌نامند، اما بیشتر این‌ها ارتفاعات برهنه است که بر آن از هواپیما هیچ گیاه و سبزه نمی‌توان دید. هر بار در پروازمان از فراز کوه هواپیما در چاه هوایی ی افتاد و به ناگاه اختیار هدایت آن از دست خلبان به در می‌رفت.
دیری نگذشت که هواپیما به آرامی به بالای اصفهان رسید. در فرودگاه آقای بهرامی استاندار اصفهان چند تن از بازرگانان که با آن‌ها آشنایی داشتم و شماری از اعیان و معتبران که آن بازرگانان، آن‌ها را معرفی کردند به پیشبازم آمده بودند هرکس تعارف و اصرار می‌کرد که در خانه او منزل کنم اما چون این شهر مهمانخانه‌ای دارد به نام هتل امریکا که با همه سادگیش برای ماندن خوب است، با تشکر از مهربانی آشنایان از راننده ماشین خـواسـتـم کـه به آنجا برود.
منبع خبر: پایگاه خبری تحلیلی انتخاب
