سرویس تاریخ «انتخاب»: اکبر اعتماد، موسس و نخستین رئیس سازمان انرژی اتمی بود. در سال ۱۳۴۷ به سمت اولین رئیس مؤسسه تحقیقات و برنامه‌ریزی علمی و آموزشی، که بدیل ایرانی مرکز ملی پژوهش‌های علمی (CNRS) در فرانسه بود، منصوب شد. در سال ۱۳۵۳ ریاست سازمان انرژی اتمی ایران را به دست گرفت و این سازمان را بنیان نهاد. اعتماد تا سال ۱۳۵۷ ریاست سازمان انرژی اتمی ایران را به دست داشت. این گفتگوها توسط فرخ غفاری در پاریس انجام شده است.
سوال: در نقطه اوج کارتان چند نفر کارشناس و کارگر خارجی داشتید؟
دکتر اعتماد: کارشناس و کارگر خارجی در بوشهر درحدود هزار نفر داشتیم که البته، چون خانواده‌های آنها هم بودند و بچه و زن و فامیلشان را آورده بودند درحدود دو تاســـــــه هزار نفر خارجی در آن محل زندگی می‌کردند. در دارخوئین بنده رقم دقیق را الان یادم نیست ولی تقریباً می‌توانم بگویم که در حدود سیصد نفر خارجی داشتیم که عده آنها به سرعت داشت زیاد می‌شد. سؤال در بوشهر چند نفر کارگر ایرانی داشتید؟ دکتر اعتماد دربوشهر در ماکسیمم کار چهارهزار نفر کارگرداشتیم بنابرا در حدود سه هزار نفر آنها ایرانی بودند.
سؤال: در تحقیق و آموزش هم کارشناس خارجی داشتید؟
دکتر اعتماد: در تحقیق نه و شاید یک یا دو نفر بر حسب اتفاق موقتاً می‌آمدند ولی در تحقیق نداشتیم. در کارشناسی یک تعداد چند نفری از آرژانتین داشتیم. بعداز آنکه "پرون" دو دفعه در آرژانتین روی کارآمد یک مقداری از برنامه‌های اتمـی آنها معوق ماند و یک تعدادی از کارشناس‌های آنها آزاد شدند و ما خیلی زود اینها را جذب کردیم از رئیس و مدیران و کارشناسان فنی آنها را در حدود ۱۰، ۱۲ نفررابه ایران آوردیم که فوق العاده آدم‌های درخشانی بودند و فوق‌العاده با وجدان کـــــــــــار می‌کردند و به جرات می‌توانم بگویم که اغلب از ایرانی‌ها دلسوزتربودند.
دعوایی کــه ما با آنها داشتیم این بود که آنها دایه مهربانتر از مادر بودند، دعوای صبح تاء بنده این بود شاید ۵، ۶ کارشناس خارجی تک تک از کشور‌های دیگر داشتیم که در زمینه‌های خاصی برای ما کار می‌کردند از جمله ایمنی یا مسائل سوخت و اکتشــــــــــــاف اورانیوم. در مجموع سازمان انرژی اتمی ایران با وصف اینکه خیلی کار عصر جدیدی بود و فنی بود تقریباً کارشناسان خارجی به آن مفهومی که صبح تا عصر دم دست ما با نداشتیم جزهمانطور که عرض کردم تعداد آنها ۲۰ نفرهیچوقت نشدند.
سوال: دو مسأله هست که می‌خواستم از حضورتان بپرسم، یکی مسأله سوخه دیگری روابط شما با وزراء و نخست وزیر و با اعلیحضرت؟
دکتر اعتماد: مسأله سوخت خیلی مفصل است به عقیده بنده مهمتراز ساختن نیروگاه اتمی مسأله سوخت بود، به دو علت یکی اینکه از لحاظ تکنولوژیک تکنولوژی اساسی انرژی اتمی مربوط به سوخت آنست، یکی دیگر هم اینکه سوخت است که یکمقدا ر وا بستگی همانطور که قبلاً صحبت شد ایجاد می‌کرد. در زمینه سوخت یکی موضوع مواد اولیه است و یکی مجموع تکنولوژی که در این زمینه به کار می‌رود. مواد اولیه را بطور خلاصه عرض بکنم اینکه خیلی زودیک برنامه خرید و تهیه اورانیوم در دنیا اجراء کردیم و یک چیزی در حدود ۲۵ هزارتن در این حدوداً و رانیوم ما خریده بودیم طبق قرارداد‌های طویل المدت که اینها به تدریج می‌بایستی تحویل داده می‌شد و هنوز هم در بازار بودیم و مشغول خرید بودیم، منتهی قیمت‌ها کمک رفته بود بالا و ما یک کمی دست نگاهداشته بودیم که شرایط بهتری پیدا کنیم.
این از لحاظ خرید اورانیوم. از لحاظ تأمین اورانیوم به طور طویل المدت برای ایران دوکار کرده بودیم، یکی اکتشاف در ایران و یکی مشارکت در تولید و رانیوم درخــــــــــــــارج مشارکت در تولید و اکتشاف اورانیوم در خارج را ما از چند طریق رفته بودیم ودربعضی از برنامه‌ها وارد شده بودیم از جمله اکتشاف اورانیوم در افریقا در نیجریه یک طرح داشتیم که می‌خواستیم شروع بکنیم که داستان آن جالب است برای اینکه طبق یکی از قرارداد‌هایی که با فرانسوی‌ها داشتیم، چون با فرانسوی‌ها قرارداد خیلی وسیعی داشتیم که حالا آن مطرح نیست و بعداً توضیح خواهم داد. یکی از مطالبش این بود که باهـ م در تأمین سوخت همکاری بکنیم، آن وقت این ها بخش‌های مختلف داشت در قالب آن قـرارداد با فرانسوی‌ها همکاری داشتیم، چون فرانسوی‌ها در نیجریه فوق العاده دست داشتن اورانیوم اکتشاف و استخراج می‌کردند و قسمتی از اورانیوم فرانسه از نیجریه می‌آمد در قالب آن از آنها خواستیم که تمام اطلاعاتی که نسبت به نیجریه دارند که جدید هست به ما بدهند که مطالعه کنیم.
یک مقداری دادند و مطالعه کردیم که البته معلوم شد که یک قسمتی از نیجریه خیلی جالب است برای اکتشاف بیشتر یک مقداری اکتشاف کرده بودند ول برای اکتشاف بیشتر و بعد یک کنسرسیوم درست کردیم با فرانسوی‌ها و ایتالیایی‌ها ایرانی‌ها که در آنجا اکتشاف بکنیم. فرانسوی‌ها، چون با دولت نیجریه بیشتر تمـ اس داشتند قرار شد که بروند و با دولت نیجریه صحبت بکنند و امتیاز آنجا را بگیرند. بعداز مدتی دیدیم که اینها هر چه رفتند و آمدند نشد و خلاصه موفق نشدند، دقیقاً هم فرانسوی‌ها به ما نمی‌گفتند که چرا موفق نمی‌شوند برای اینکه فکر می‌کردند که اگر بگویندیک کمی به "پرستیژ" آنها آسیب می‌رسد.
ند نشد و خلاصه موفق نشدند، دقیقاً هم فرانسوی‌ها بمانمیگفتند که چرا موفق نمی‌شوند برای اینکه فکر می‌کردند که اگر بگویندیک کمی به "پرستیژ" آنها آسیب می‌رسد.
منبع خبر: پایگاه خبری تحلیلی انتخاب
